Στις 9 Ιανουαρίου 1864, με Βασιλικό Διάταγμα, η ημέρα έναρξης της -εβδομαδιαίας διάρκειας- εμποροπανήγυρης της Χαλκίδας, μεταφέρεται από τις 29 στις 26 Ιουλίου, ημέρα της εορτής της Αγίας Παρασκευής, πολιούχου της Χαλκίδας, “ότε παvηγυρίζει o εv τω φρoυρίω φερώvυμoς Ναός”.
Μέσα από τις πληροφορίες που συλλέξαμε για το διάστημα 1867-1940 από τις τοπικές εφημερίδες της εποχής – κυρίως τον Εύριπο, αλλά και την Παλίρροια, την Εύβοια, τον Εωσφόρο και τη Μικρασιατική– προβάλλονται αρκετές πλευρές της νεότερης ιστορίας της πόλης: η λιτάνευση της ιερής εικόνας, η εμποροπανήγυρη, οι ντόπιοι και έξωθεν έμποροι, οι ευφορίες και αφορίες δημητριακών και αμπελιών, που καθόριζαν τις ζωηρές ή τις πενιχρές οικονομικές συναλλαγές, οι διασκεδάσεις και τα θεάματα, τα καφενεία, τα καφέ αμάν και τα καφέ σαντάν, οι αθλητικές εκδηλώσεις, η πολιτική και οικονομική κατάσταση της εποχής, η Χαλκίδα εντός και εκτός του κάστρου, το γκρέμισμα των τειχών, οι δήμαρχοι της πόλης, οι κατά καιρούς ονομασίες των οδών και των πλατειών της…
Εκτός από την σημασία του υλικού που συγκεντρώσαμε για την έρευνα, ένας περίπατος στο παζάρι της Αγίας Παρασκευής, μέσα από τα δημοσιεύματα των εφημερίδων, στους παλαιότερους θα ανασύρει αγαθές μνήμες, ενώ για τους νεότερους συχνά θα μοιάζει με αληθινό παραμύθι που διηγούνται γιαγιάδες και προγιαγιάδες, με φόντο τον Εύριπο και τη γέφυρα, τα κέντρα της παραλίας, το ναό της Αγίας Παρασκευής και τα παραπήγματα του πανηγυριού.
Στην Αγία Παρασκευή της Χαλκίδας είχε δοθεί η προσωνυμία «Βλάχα» και οι παλιοί Χαλκιδέοι την χρησιμοποιούσαν με καμάρι. Όπως σε πολλά καλοκαιρινά πανηγύρια έβρισκε κανείς παντού σουβλιστή γουρουνοπούλα και κρασί. Η εορτή της Πολιούχου της πόλης προσέλκυε χιλιάδες προσκυνητές από ολόκληρη της Εύβοια, την Αττική, τη Βοιωτία και τη Φθιώτιδα, που «με αισθήματα πίστεως και ευλάβειας» συνέρρεαν στο ναό προκειμένου να προσκυνήσουν την «θαυματουργόν Εικόνα (ΠΑΝΕΒΟΪΚΟ ΒΗΜΑ, 1932).
Εκτός από τα εθνικές εξελίξεις, που επηρέαζαν τη διεξαγωγή γιορτής, σημαντικό ρόλο διαδραμάτιζαν και τα οικονομικά προβλήματα. Ήδη από το 1890, όπως παρατηρεί η εφημερίδα «Εύριπος» σημειώνεται μείωση στην προσέλευση των ξένων εμπόρων λόγω της πολύ βαριάς φορολογίας. «Ήρξατο από της προχθές η κατ’ έτος τελουμένη εν τη πόλει μας εμπορική πανήγυρις, καθ’ην από έτους εις έτος μεγάλη παρατηρείται μείωσις περί την προσέλευσιν ξένων εμπόρων», υπογραμμίζει το άρθρο της εφημερίδας.
Από τη δεκαετία του 1950, παρατηρείται η πρώτη αλλοίωση των συνηθειών. Η διασκέδαση και ο χορός που ακολουθούσε τη συνήθεια της εκκλησίας αρχίζει να τροποποιείται, με την παραδοσιακή μουσική να αλλοιώνεται και νέα μουσικά όργανα, όπως το κλαρίνο (που δεν είναι νησιωτικό όργανο) να εντάσσονται στις μουσικές ορχήστρες.
Από τη δεκαετία του ΄90 και έκτοτε, η εμποροπανήγυρης της Αγίας Παρασκευής άρχισε να χάνει τη λάμψη της, με τοπικούς εμπόρους να γυρνούν την πλάτη στην «παραδοσιακή παράγκα», που στήνεται κάθε χρόνο, και τον κόσμο που την επισκέπτεται από τα γύρω χωριά να βαίνει συνεχώς μειούμενος. Η φετινή ματαίωση λόγω πανδημίας της γιορτής είναι ίσως η «ευκαιρία» που αναζητούσε η πόλη για μία εκ βάθους συζήτηση γύρω από το μέλλον και την ταυτότητα της καθιερωμένης εμποροπανήγυρης της Αγίας Παρασκευής.
Πηγή: Αρχεία Νομού Ευβοίας, stereanews.gr, (Φωτογραφίες από σελίδα στο facebook “Φωτογραφίες της παλιάς Χαλκίδας)